Uskê Cîmîk 

İki taş geleneği
– Êzdîlik bir yaşam biçimidir, sadece din değil –
Bugün size çok özel bir eserden bahsetmek istiyorum: “Di Êzdiyatiyê de Rênîşanên Mirinê” – Kemal Tolan’ın Doz Yayınları’ndan çıkan kitabı.
Yıllar önce Tolan’la yaptığım bir söyleşide söylediği şu sözler hala aklımda
– Êzdîlik bir yaşam biçimidir, sadece din değil- ve
Tarihimiz unutturulmak isteniyor, biz bunu koruyoruz.-
Ayrıca – Êzdî kültürü doğayla iç içe bir felsefedir- demişti. Bu bakış açısı insana ilham verir…
Kitap, Êzdî inancında ölüm ritüellerini derinlemesine inceliyor. Özellikle mezarlara konan iki taş (dû kêl) geleneği dikkat çekici.
Dikkatimi çekti…
Pîr Xelat Eliyas’a göre bu taşlar doğum ve ölümü, “roj lê hilat û roj lê çû ava” ile yaşam döngüsünü simgeliyor. Qewilê Seremergê’de de dini bir görev olarak geçiyor. Mithraizm öncesi kökenleri ve Zerdüştlükle bağı ise işin felsefi boyutunu güçlendiriyor.
Ben de Orta Anadolu Kürtlerinde böyle bir geleneğe tanık olmuştum
Ölü toprağa gömülür, üzeri kapatılır ve ardından baş ucuna büyük bir taş, ayak ucuna ise küçük bir taş yerleştirilirdi. İki taş (dû kêl)
Tolan’ın kitabı bu anımı anlamlandırmamı sağladı
Diğer inançlarda da taşın yeri ve önemi var
Yahudilikte anma, Şamanizmde koruma, Keltlerde işaretleme… Ama Êzdîlikteki doğum-ölüm dualitesi bambaşka bir felsefe Tolan bunu çok güzel ortaya koymuş.
#KemalTolan
#êzîdî
#dozyayınları