Kimlere Türkmen denilirdi?
Şikari metinlerinde; Türkmen taifesinin atası Hayreddin’den ;Türk veya Oğuz değilde, neden Türkmen (Türkmân) olarak bahsedildiği üzerinde düşünmek gerekiyor. Bu kelimenin anlamının öncekilerden farklılık arz ediyor olması gerekiyor. Bu konuda kitapta epeyce veri ile karşılaşıyoruz:
Bir yanında Moğol begleri, bir yanında Kürd Türkmân serverler[1]
Bolkar kavmi derbendleri bağladılar, kendüsü otuz bin Kürd Türkmân ve Moğol askeri[2]
İbn Kürd otuz yedi bin Kürd Türkmân ‘askerin cem’ edüb Kızılırmağın kenarına kondular.[3]
Andan sonra Türkmân Kürd ‘askeri yürüdü.[4]
Yirmi altı bin Kürd Türkmân ile mukbil[5]
Haleb seheddine on bin Türkmân Kürd ‘askeri ile [6]
Nizam I Mülk, Siyaset-Name adlı eserinde ‘’Türkmen’’ ismini İran ve batısında bulunan Selçuklu taraflısı çeşitli kökenlerden göçebe aşiretleri adlandırmak için kullanır. [7] David Nicolle Türkmenlik kavramının; başlangıçta Oğuzlara (Ghuzz) ait kabile (aşiret) çerçevesini ve hayvancılık ile uğraşan göçebe yaşam tarzını ifade etmek için kullanılan bir terim olarak açıklar.[8] Romalılar’ın göçebe kabileleri Tacik olarak nitelemesinin yerini, bu yeni dönemde, Selçuklu hakimiyeti nedeni ile ‘’Türkmen’’ terimi almıştır. Kürtler dahil, birçok topluluğun, bu tarife uygun olarak Türkmen olarak katogorize edilmesi anlaşılır olmaktadır.
Lord Kinross, Türkmenler hususunda şu açıklamada bulunur:
Muhalif bir bakış açısına sahip kendi kültürleriyle, fiilen devletinkinden ayrı bir toplum oluşturaranlar, topluca Türkmenler olarak bilinir hale geldiler - bu sadece onların Müslüman unsurlarına uygulanabilen bir adlandırmadır.[9]
Necdet Sakaoğlu’nun; 1770-1800 yılları arasında Urfa-Antep-Rakka üçgeninde Osmanlı ile savaşan Kürt Milli aşireti lideri Timur’dan ‘’Timur avanesinden Türkmen eşkiyası, kendi kapı halkını Antep’e saldırttı ‘’ [10]diye bahsetmesi ve‘’Türkmân Ekrâdı’’ terimini başka durumlarda da tekrarlaması[11] Türkmenliğin Kürtler için de kullanıldığını gösterir tipik bir örnektir. Ekrad Arapça’da Kürd’ün çoğuludur. Türkmenler hususunda Beihammer şunları yazar:
ilk ve tek olarak Alexias’ın dile getirdiği Türkmen terimi, Konyadaki Selçuklu güçlerinin aksine, göçebe grupları ifade eder.[12]
Paul Wittek, Ebul Fida’yı referans olarak göstererek, göçebe olan toplulukların ‘’Türkmen’’ olarak adlandırıldıkları görüşünü paylaşır.[13]
[1] Şerefattin Güç, Şikari’nin Dilinden Karamanoğulları Tarihi; s.41; Şikârî Karamannâme [ Zaman›n kahraman› Karamanîler’in tarihi ] haz›rlayanlar Metin Sözen, Necdet Sakao¤lu S. 119
[2] Age; S. 133
[3] Age; s157
[4] Şerefattin Güç, Şikari’nin Dilinden Karamanoğulları Tarihi, s.133
[5] Age, s.149
[6] Age, s. 168
[7] C.E Bosworth, The Political and Dynastic History of The İranian world (A.D 1000-1217), The Cambridge History of İran volyme V; Cambridge University Press 1968; s.17
[8] David Nicolle, Manzikert 1071 The breaking of Byzantium, Osprey Publishing.
[9] Lord Kinross, The Ottoman Centuries the Rise and Fall of the Turkish Empire, Morrow Quill Paperbacks, New York 1977; s.17
[10] Necdet Sakaoğlu, Anadolu Derebeyi Ocaklarından Köse Paşa Hanedanı, Yurt Yayınları Ankara 1984, s. 86
[11] Age; s.56-57
[12] Alexander Daniel Beihammer, Byzantium and the Emergence of Muslim Türkish Anatolia, ca. 1040-1130 ;Routlledge London and New York, s. 368
[13] Paul Wittek, Menteşe Beyliği, Türk Tarih Kurumu Basımevi-Ankara, 1986; s.
YAZIYA YORUM KAT
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.