Elî Qadî Mîrza Qasim

Elî Qadî Mîrza Qasim

Osman Aydin

A+A-

Yarın, (22 Ocak 1946) Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nin ilan edilmesinin yıldönümü. Cumhuriyetin kuruluşu ve yıkılışı ile ilgili çok şey yazıldı. Cumhuriyet'in kuruluşunu ilan eden ilk Cumhurbaşkını Qadî Muhammed fazlasıyla bilinir.

Elî Qadî Mîrza Qasim, Mahabat Kürt Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Qadî Muhammed'in babasıdır. Ancak onu yetiştiren ve bu kadar bilinir hale getirmede büyük emeği ve katkısı olan babsı hakkında bilinenler çok azdır.

Qadî ailesi, Doğu Kürdistan'ın Mahabad şehrinin köklü ailelerindendir. Bu aile bireyleri uzun bir dönem burada kadılık görevinde bulunur ve halkın güvenini fazlasıyla kazanır. Bu ailenin bireylerinden biri olan, Qadi Muhammed'in babası Ali Qadî Qasim Mîrza, Temmuz 1862 yılında Mahabad'da dünyaya gelir. Klasik ilk eğitimini evde ve mahalle medreselerinde aldıktan sonra yüksek öğrenimini Mescîdî Qazî'de Kürdîstan'ın ünlü bilginlerinden Şêx Mela Ebdullah Pîre Bab'tan alır. Mela Muhammed Hesen Burhaneddin'den sonra Sufi Burhanîye Tarikatı'nın liderliğini O sürdürür.

Cömert, bilgili, hoş sohbet, açık ve ileri görüşlü, iyi bir hatip ve yazar olarak tanınır. İran'ın önemli mollalarından Tabatabayi'ye ahlak derslerinde hocalık eder. Tabatabai Sadece Elî Qazî için “üstadım” tabirini kullanır ve O'na karşı büyük saygı gösterir. Kendisini onun karşısında küçük görürdü. Şöyle bir anekdot anlatılır: Birgün Tabatabai'ye esans ikram edilir, esansı eline alıp, bir süre düşündükten sonra şöyle der: “Üstadım merhum Qazi vefat edeli iki yıl oldu ve ben şimdiye kadar güzel koku sürmedim.”

Kırk yılını öğretmekle geçirir. Çok iyi bir Qadı olarak görevini sürdürür, halkın güvenini ve sevgisini kazanır. Sofrası her zaman ve herkese açık biridir. Kürt toplumunun gelişmesinde katkıları önemlidir. İran'da Anayasal düzene geçiş ve Millet Meclisi'nin kurulmasında büyük çaba harcar ve bu nedenle dört kez tutuklanır.

Birçok eser bıraktıysa da, Birinci Dünya Savaşı'nda Mahabad yoğun bombalanma sonucu harabeye döner. Bu arda Mahabad Kütüphanesi de yok olur. Yalnızca O'nun Farsça yazılmış ünlü Banet Suadî'nin kasidesinin şerhine ilişkin kitabı bu yıkımdan kurtulur.

1931 yılında 72 yaşında vefat eder. İki oğlundan büyük olanı Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı Qadi Muhammed, küçük oğlu ise, eski miletvekillerinden Qasim Sadrî Qadî'dir. İkisi de Kürt Halkı için idam edilerek hayatlarını kaybeder.

Önceki ve Sonraki Haberler

HABERE YORUM KAT

UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.