Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Diyarbakır İl Koordinasyon Kurulu, Diyarbakır’ın Sur ilçesinde 28 Aralık 2015’te ilan edilen “Sokağa çıkma yasağı” ve ardından başlatılan yıkıma ilişkin hazırladığı özet raporu, Makine Mühendisleri Odası (MMO) Şubesi'nde kamuoyu ile paylaştı.

Raporu büyük zorluklar ile hazırladıklarını söyleyen Diyarbakır İl Koordinasyon Sekreteri Mehmet Orak şirketlerin kendilerine uydu görüntülerini vermediğini söyledi.

Mimarlar Odası Diyarbakır Şube Yöneticisi Herdem Doğrul Sur’daki yıkımın ilan edilen “Sokağa çıkma yasağı” ve yaşanan çatışmalardan sonra başlatıldığını, yıkım sonrasında inşa edilen yapıların ucube ve Diyarbakır’ın mimarisine uygun olmadığını kaydetti.

Hazırlanan raporu okuyan Şehir Plancıları Odası Diyarbakır Şubesi Eşbaşkanı Fatih Tekin de, Çatışmalı sürecin başlangıcında ikinci kez 13 Ekim 2015’te Sur’da ilan edilen yasağın ardından mahallelerde TMMOB tarafından yürütülen çalışmada 706 işyeri ve konutun hasar gördüğünün tespit edildiği raporda, 693 yapının basit onarımlarla hasarının giderilebileceği, 13 yapının ise detaylı incelenmesi gerektiği kaydedildi.

Raporda, , Kurşunlu Camii, Hacı Hamit Camii, Paşa Hamamı, Mehmet Uzun Evi, Ermeni Katolik Kilisesi, Dört Ayaklı Minare gibi kimi tescilli yapıların ağır hasarlı olduğu görüldüğü belirtilerek, yapılan bütün açıklamalar, itirazlar, açılan davalara rağmen alana girilemediği ve tahribatlarda artışın önüne geçilemedi aktardı.

Yıkım sürecinin devam ettiğini söyleyen Tekin, Aralık 2016’da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2012’de hazırlanan “Sur içi Koruma Amaçlı İmar Planı” ile ilgili revize kararı aldığı anımsattı. Planda değiştirilen maddelerin en temel gerekçesi olarak “güvenlik” olarak öne çıktığını da hatırlatan Tekin, Revize planda ise, Suriçi’nde 6 adet karakol yapımı, yol genişletilmesi gibi değişiklikler mevcut olduğunu kaydetti.

Raporda, söz konusu “Koruma Amaçlı İmar Planı” kararlarının şehircilik ilkelerine ve kamu yararına aykırı olduğunun altı çizildi.

Raporda, TMMOB’un son yaptığı tespitlere göre yeni açılacak yollar ve Emniyet Hizmet Alanları olarak ayrılan alanlar içerisinde 17 adet tescilli yapı, 42 adet korunmaya değer geleneksel yapı olmak üzere toplamda 976 adet yapının plan kararı ile yıkımı öngörüldüğü eklendi. Tescilli yapıların korunacağı iddia edilen bu planda, yeni yolların açılacağı ve “Emniyet Hizmet Alanları”nın kurulmasına ilişkin alınan kararlara rağmen, bu yapıların nasıl korunacağı ile ilgili bir açıklamanın bulunulmadığına yer verildi.

Raporda, 9 Mart 2016’da “Operasyonlar bitti” açıklamasının ardından ise 10 Mayıs 2016 tarihli uydu görüntüsü üzerinden yapılan tespitlere göre, Hasırlı Mahallesi 347, Fatihpaşa Mahallesi 232, Cemal Yılmaz Mahallesi 126, Savaş Mahallesi 83 ve Dabanoğlu Mahallesi’nde 44 yapı olmak üzere, toplam da 832 yapının yıkıldığı, 257 yapının ise hasarlı olduğu tespit edildi.

Raporda, Sur içinde toplam 148 hektar alan, yasaklı 6 mahallede ise toplam 75.3 hektar yıkıldı, yasaklı 6 mahallenin yüzde 61’i yıkılırken, yıkılan yapı sayısının ise yüzde 72 oldu.

10 Temmuz tarihinde kaydedilen görüntülerde ise, Cevatpaşa Mahallesi yüzde 36, Dabanoğlu Mahallesi yüzde 39, Savaş Mahallesi yüzde 40, Cemal Yılmaz Mahallesi yüzde 68, Fatihpaşa Mahallesi yüzde 92 ve Hasırlı Mahallesi’nde yüzde 97’si yıkıldı.

(MA)