Şefik Çolak
Kurdler ile Türkler ve Farslar arasında önemli fark vardır. Kurdler kendi güçlü yanlarını öne çıkarmadıkları gibi eksikliklerini ve güçsüz yanlarını gündemde tutarlar. Bu davranışları nihai hedeflerinde ısrarcı olmalarının önünde engel oluşturur. Türk Egemenlik Sistemi (TES) tam tersine gerçekte güçsüz olduğu veya çözemeyeceği sorunlarda da kendisini güç sahibi göstermeyi geçerli politika olarak belirlemiştir.
Tipik sömürgeci devletlerden farklı bir diğer davranışı ise halkın deyimi ile kabadayılık yapmasıdır. Tehditkâr davranışının güçlü devletler karşısında kendisine sorun çıkaracağını ve geri atmak zorunda kalacağını bildiği halde klasik davranışından vaz geçmez. Onursuzca geri adım atmayı sorun etmez. Haksız çıkmak sistem için utanılacak bir şey değildir. Propaganda ile eğittikleri halk da durumu sorun etmemeyi yeterince öğrenmiş durumdadır.
TES’in tartışmasız güçlü yanı hedefinde ısrarcı olması ve Kurdlere göre dünyada değişen düzeni daha erken görmesi ve ona göre tutum geliştirme olanağına sahip olmasıdır.
Yakındoğu ve Ortadoğu, ekonomisi gelişmiş ve üretebilme kapasiteleri yüksek olan devletler için ticaretten önemli konumdadır ve bunlar buranın kontrol edilebilir olmasından vazgeçmeyi düşünmezler. Başta ABD olmak üzere batılı devletler işgal edip zenginliğe konmak ve talan etmek şeklindeki klasik sömürgeci özelliği terk etmiş bulunmaktadır. Muazzam enerji ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için bölgenin istikrara kavuşması işlerine geliyor. Bu amaçla takibi bile zor olan hamle üzerine hamleler yapıyorlar.
Başta Kurdistan coğrafyası olmak üzere bölgenin istikrara kavuşması Türkiye ve İran’ın işine gelmiyor. Kısmen de Rusya istikrarsız mevcut statüden daha fazla karlı çıkacağını düşünüyor. Bunların karşı tutumunun başarılı olma şansı yoktur. Bilirler ama düzenin devamı için bütün güçlerini kullanmaktan kaçınmaları kısa süre içinde olası değildir. Kayıplarının asgari düzeyde olması için çaba içinde olduklarını biliyorlar ve politikaları bu hedefe yöneliktir.
Tek başına batılı devletlerin ve İsrail’in bölgeyi şekillendirme çabası yeterli olmayabilir. Kurdlerin doğru tutum alması statünün özgürlükleri yönünde değişmesini sağlama şansına sahiptir. Kurdlerin ve batılı devletlerin karşılıklı birbirlerine ihtiyacı vardır. Beraber hareket etmeleri durumunda kazançlı çıkmaları kaçınılmazdır.
Handikaplar Kurdlerde moral bozukluğu yaratmamalıdır. Bizde moralsizliğe neden olan durumların çoğunun işgalci devletlerinin algı yönetimlerinin gereği olduğunu görebilecek kadar tecrübe sahibi olduğumuzu bilmeliyiz.
Türkiye ve Irak arasında 1973 yılında imzalanan Petrol Boru Hattı Anlaşmasını 2026 yılında sonlandırmayı planladığını Türkiye deklere etmiş bulunmaktadır. Konu ile ilgili haberler aşağıdaki linklerde görülebilir. Türkiye anlaşmayı uzatmayacağını söylediği hattan iki hafta sonra petrol akışı tekrar başlattı.
Basit bir analiz yapıldığında Türkiye’nin sözleşmeyi uzatacağını rahatlıkla görebiliriz. Resmî Gazete’ de yayınlanan kararın kısa sürede geri alınacağı son derece açıktır. Siyasi ve ekonomik çıkarlar için pazarlık masasını açmaktan başka bir durum yoktur.
T.C. aşağıdaki isteklerinin yerine gelmesini hedeflemektedir.
- Kısa bir inceleme yapıldığında Türkiye’nin bu hattan yılda net olarak 1,6 milyar dolar gelir elde ettiği görülür. Başûrê Kurdistan ve Irak’ın sıkıntıda olduğunu düşünerek transfer gelirini mümkün olabilecek en üst seviyeye çıkarmak istemekte.
- Başûrê Kurdistan’de üretilen doğal gaz miktarının şimdiye kadar tahmin edilen üzerinde olacağı görülmektedir. Bu gaz tüketim piyasasına yakında daha yoğun olarak aktarılacaktır. Bu nedenle doğal gaz boru hattına ihtiyaç duyulacaktır. T.C. yapılacak yeni hattın Türkiye üzerinden geçmesini isteyecek. Mevcut durumun verdiği kozu kullanmak istiyor.
- Rojava ve Suriye’nin yakında istikrara kavuşacağı ve Kurdlerin statü sahibi olacağı görülmektedir. Kurdistan’ın enerji kaynaklarının Akdeniz’e aktarılması için yeni hattın ilgili devletler tarafından planlandığını biliyorlar. Böyle bir hattın devreye girebilmesi için en az 5 yıla ihtiyaç vardır. Yeni nakil hattının devreye girebileceği süre içinde sıkıntı yaratarak engelleme yapılmak isteniyor.
- Yakın zamanda imzalanan 110 milyar Dolarlık anlaşma gibi yeni anlaşmaların Başür ve Rojava ile ihtiyaç sahibi devletler arasında yapılmasını engellemek.
- Türkiye zora dayalı asimilasyon ile başaramadığını zor ve gönüllülüğün birlikte yürüdüğü yeni asimilasyon politikasının da içinde olduğu bir süreci gündemine almış ve yürütmeye çalışıyor. Başûrê Kurdistan’ın ekonomik sorunlarını derinleştirerek siyasi taleplerinin yerine getirilmesini istemekte.
Siyaset her zaman ekonomik gerçekliğin belirleyicisi olma şansına sahip değildir. T.C. tarihinin en sıkıntılı ekonomik krizini yaşıyor. Kendisine gelir getiren bir işi yapmaktan kaçınma şansı yoktur. Tehdit etmesi kendisine gelir getiren petrol boru hattından vazgeçeceği anlamına gelmez. Ayrıca hattı çalıştırmadığı zaman gelirden mahrum kalacağı gibi hatların bakımı için para harcamak zorunda kalacaktır. Çalışır durumda tutmanın gerektirdiği personel giderleri ile sabit giderler ayrıca zarar hanesini derinleştirecek. Başûrê Kurdistan ve Irak bunu bilmeli ve pazarlık masasında gücünün farkında olmanın verdiği avantajlardan yararlanır ise taviz vermeden sorunu çözebilir.
Buna rağmen petrol boru hattı anlaşması uzatılmaz ise ne olur. Üç ile beş yıl gibi bir süre için Başûrê Kurdistan bundan zarar görür ama uzun vadede Kurdler kazançlı çıkar. Petrol ve doğal gaza ihtiyaç duyan ülkeler Türkiye’nin kontrol edemeyeceği ve Kurdlerin yararına olan yeni hattın inşasına öncelik verirler.
İşgalci devletlerin algı politikalarına Kurdlerin kanmadığını görenler koşa koşa anlaşma masasına gelecekler. Başûrê Kurdistan’daki mühendisler ve ekonomistler bunu iyi tahlil edebilecek bilgi birikimine sahipler. Hükümet onların danışmanlığından azami ölçüde yararlanmayı tercih eder ise siyasi ve ekonomik baskılardan kurtulacak ve Kurdlerin hanesine yeni kazançlar ekleyebilecek.
Karar verme pozisyonunda bulunanların Kurdlerin menfaatine öncelik vereceğine inanmak için elimizde yeterince veri vardır.
Şefik Çolak
Endüstri Mühendisi
12.08.2025
https://portal.netewe.com/irak-turkiye-arasinda-52-yillik-petrol-anlasmasi-sona-eriyor/