Azerbaycan ve Ermenistan'ın ABD arabuluculuğuyla barış anlaşması imzalamasının yankıları sürüyor.
Beyaz Saray'da dün gerçekleştirilen üçlü zirvede ABD Başkanı Donald Trump, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'le Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı ağırladı.
Görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Trump, "Azerbaycan'la Ermenistan arasında barışı sağlamayı başardık. İki ülke de savaşı sonsuza dek bitirmeyi kabul etti" dedi.
ABD Başkanı, Ermenistan ve Azerbaycan'ın çatışmaları durdurmayı, ticari ve diplomatik ilişkileri başlatmayı ve birbirlerinin toprak bütünlüğüne saygı duymayı taahhüt ettiğini belirtti.
Washington ayrıca savunma alanında Azerbaycan'a uygulanan yaptırımları da kaldırdı. Aliyev, gelişmelerden memnun olduklarını söyleyerek, "Gerçekten tarihi bir gün, bugün Kafkaslar'da barışı tesis ediyoruz, bu sadece bizim için değil bölge için de muazzam fırsatlar yaratacak" dedi.
Paşinyan da imzalanan ortak bildiriyle önemli bir dönüm noktasına ulaşıldığını belirterek, "Daha barışçıl bir bölge, daha güvenli bir dünya demektir. Bu anlaşma dünyayı daha iyi bir yer haline getirecek" ifadelerini kullandı.
Zengezur Koridoru maddesi
Anlaşmanın en önemli maddesi Zengezur Koridoru'yla ilgili. Ermenistan'ın Sünik bölgesinden geçen koridor projesinin, Azerbaycan'ı doğrudan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ne bağlaması öngörülüyor. Bu güzergah Türkiye'ye kadar uzanıyor. Azerbaycan, bu koridor üzerinden hem karayolu hem demiryolu altyapısını geliştirerek Türkiye ve Avrupa'yla ticareti artırmak istiyor.
Ermenistan ise "Barış Kavşağı" adlı alternatif bir projeyle üzerinde daha fazla yetki sahibi olacağı bir güzergah oluşturulmasını talep ediyordu.
Son deklarasyonda bu anlaşmazlık, koridorun ABD tarafından kiralanmasıyla uzlaşıya bağlandı. Anlaşma kapsamında ABD'ye koridor üzerinde 99 yıl geçerli olacak özel imar ve geliştirme hakkı tanındı. Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası (TRIPP) diye adlandırılacak güzergahta demiryolu, petrol, doğalgaz ve fiber optik iletim hatlarını kapsayacak bir proje hazırlanacak.
Anlaşma kapsamında koridorun geliştirmesi ABD destekli bir konsorsiyum tarafından gerçekleştirilecek ve güzergah Ermenistan yasalarına tabi şekilde işletilecek. Foreign Policy'de yayımlanan analizde, Washington yönetiminin TRIPP projesiyle bölgedeki nüfuzunu artırdığına dikkat çekiliyor.
İran uzun süredir koridorun inşasına karşı çıkıyordu ancak Beyaz Saray'daki görüşmenin ardından Tahran yönetimi Azerbaycan ve Ermenistan'la ortak çalışmaya hazır olduklarını bildirdi. Diğer yandan İran, bölgeye "olası dış müdahaleleri kabul etmeyeceklerini" de söyledi.