Haber Merkezi- Irak Parlamentosu’nun Başbakan Abdulmehdi'nin istifasını onaylamasının ardından ülkede siyaset hareketlenirken yeni başbakan arayışları da başladı.

Ülkede 1 Ekim'den bu yana devam eden hükümet karşıtı gösteriler ve Şii dini merci Ali Sistani'nin cuma günü Parlamento’ya yaptığı "hükümetten güvenoyunun çekilmesi" yönündeki çağrısı sonrası Abdulmehdi, bir yıl önce oturduğu başbakanlık koltuğunu terk etmek zorunda kaldı. Abdulmehdi'nin cumartesi günü istifa dilekçesini sunduğu Parlamento, hiç zaman kaybetmedi ve dün gerçekleştirilen bir oturumla bu istifayı onayladı.

Uzun süren görüşmeler sonrası kurulabilen ancak ömrü bir yıl ile sınırlı kalan Abdulmehdi hükümeti sonrası Irak'ta yeniden başbakan arayışları başladı. Şimdi ülkede müstakbel başbakanın Şii partilerin desteğini alan biri mi yoksa sokağın talebi doğrultusunda bağımsız bir isim mi olacağı tartışılıyor.

Şii siyasetçiler El Hekim'in evinde toplandı

Abdulmehdi'nin istifası sonrası Bağdat'ta Şii partiler Ulusal Hikmet Akımı lideri Ammar el-Hekim'in evinde toplandı.

Toplantıya Fetih Koalisyonu lideri Hadi Amiri ve Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri Maliki ile diğer Şii grupların temsilcileri de katıldı. Yeni başbakan arayışına yönelik görüşmelerin yapıldığı toplantıya İran'ın Bağdat Büyükelçisi İreç Mescidi'nin de katıldığı öne sürüldü.

Başbakanlık için ismi geçenler

Söz konusu toplantıda Irak'ın yeni başbakanı için Şii partilerin bazı isimler üzerinde durduğu iddia edildi.

Bunların başında Maliki destekli Yüksek Öğretim Bakanı Kusay es-Süheyl geliyor. Eski Necef Valisi Adan Zurfi, bağımsız Şii siyasetçi İzzet Şahbender, Cumhurbaşkanlığı Müsteşarı Ali Şükrü ile Ulusal Hikmet Akımı Üyesi ve eski Spor ve Gençlik Bakanı Abdulhüseyin Abtan'ın da toplantıda dillendirilen diğer isimler olduğu ifade ediliyor.

Terörle Mücadele Kurumu’nun başındayken Abdulmehdi tarafından "sürpriz" bir kararla görevinden azledilen General Abdulvahap Saadi de yeni başbakan olarak adı geçen isimlerden. Ancak Tahran'ın "ABD'ye yakın olmakla" suçlandığı Saadi'ye sıcak bakmadığı belirtiliyor.

Siyasi gruplar ne diyor?

Ülkede en büyük Şii tabana sahip dini ve siyasi lider Mukteda es-Sadr, yeni hükümet görüşmelerine katılmayacağını duyurdu. Sadr'ın siyasi ayağı olan Parlamento'daki en büyük grup konumundaki Sairun Koalisyonu da Bağdat'ta siyasi partiler arasında süren başbakan belirleme toplantılarında yer almayacaklarını açıkladı.

Usame en-Nuceyfi liderliğindeki Kurtuluş ve Kalkınma Cephesi, siyasi hizipleşmeye dayalı bir hükümeti desteklemeyeceklerini bildirdi. Sünni Cephe, "bağımsız geçici bir hükümetin kurulmasını ve sonrasında erken seçime gidilmesini" istediklerini açıkladı.

Eski Başbakan ve Parlamento’nun üçüncü büyük grubu Nasır Koalisyonu lideri Haydar Abadi, yeni başbakanı belirlemede taraf olmayacaklarını belirterek "partili değil halkın güvenini kazanan bağımsız bir başbakandan yana olduklarını" kaydetti.

Eski Başbakan ve Vataniye Koalisyonu lideri İyad Allavi de yaptığı basın açıklamasında "hükümetin istifa etmesinden ziyade yanlış temeller üzerine kurulu mevcut siyasetin düzeltilmesiyle Irak'a istikrarın gelebileceğini" ifade etti.

Kürdistan Bölgesi’nin tutumu  

Irak siyasi denkleminde söz sahibi unsurlardan biri olan Kürtlerin yeni başbakan arayışındaki tutumu da etlili olacak.

Kürt partiler, yeni kurulacak hükümetle petrol ihracatı ve 2020 bütçesinde kat ettikleri yoldan geri dönülmesini istemediklerini açıkladı.

Kürdistan Bölgesi yetkilileri yaptıkları açıklamalarda, kurulacak hükümetle yeniden müzakere masasına oturmayı ve söz konusu meselelerde başa dönmeyi kabul etmeyeceklerini söylüyor.

Başkan Mesud Barzani ve Başbakan Mesrur Barzani de olası bir değişimde tüm bileşenlerin haklarının garanti altına alınması gerektiğini belirtti.

Abdulmehdi hükümeti ne olacak?

Abdulmehdi'nin, normal şartlarda istifa mektubunu Parlamento’ya değil Cumhurbaşkanı Berhem Salih'e sunması gerekiyordu. Ancak Abdulmehdi, istifa mektubunu Parlamento’ya sundu. Bunun gerekçesini de Abdulmehdi, "Hükümet için güvenoyunu Parlamento’dan aldık. İstifa kararını da Parlamento onayına sunacağız" diyerek savundu.

Hükümet Sözcüsü Saad Hadisi, yaptığı basın açıklamasında, Abdulmehdi'nin istifası kabul edilmiş olsa da yeni hükümet kurulana kadar mevcut kabinenin çalışmalarını sürdüreceğini söyledi.

Irak Anayasası'nın 76’ncı maddesine göre Cumhurbaşkanı 15 gün içerisinde Parlamento’nun en büyük partisinin belirleyeceği bir adaya yeni hükümeti kurma görevi verecek. Ancak Irak Parlamentosu’nda yeterli sandalyeye sahip en büyük parti ya da koalisyon bulunmuyor. Bu da özellikle Şii partilerin ortak bir aday üzerinde anlaşacağı anlamına geliyor. Ne var ki, 2003 sonrası Şii grupların başbakan belirleme konusunda kolayca anlaştığı hiç görülmedi. Bu durum, Irak'ın yeni bir siyasi krizle karşılaşabileceği endişesini yaratıyor.

116 parlamenterden daha önce görülmemiş teklif 

Bu arada Iraklı parlamenterlerden ilk denilebilecek bir teklif geldi. 329 sandalyeli Irak Parlamentosu’nda 116 parlamenter yeni başbakanın "sadece Irak vatandaşlığına sahip, partili değil göstericilerce desteklenen ve 2003 sonrası hiçbir siyasi görevde bulunmayan bir isim olması" yönündeki bildirinin altına imza attı. Söz konusu imzalar Parlamento Başkanlık Divanı'na teslim edildi.

Kaynak: K24